Həzrəti Xədicə (ə)
Böyük
İslam qadını, Allah Rəsulunun dəyərli zövcəsi Həzrəti Xədicə (ə) hicrətdən 68 il
əvvəl əsil-nəcabətli bir ailədə dünyaya göz açdı. Atası Xuveylid Qureyşin böyüklərindən
və sərvət sahibi olanlardan idi. Anası Fatimə isə Məkkənin tanınmış və iffətli xanımlarından
sayılırdı.
Jahiliyyət
zamanı olmasına baxmayaraq belə dəyərli ailədə böyüyən Həzrəti Xədisə (ə) şərəf,
heysiyyət , iffət və paklıq dolu bir həyat yaşadığı üçün cəmiyyət içərisində Tahirə
adı ilə məşhurlaşmışdı.Halbuki nəfsani həvəslərini və şeytani arzularını həyata
keçirmək üçün hər cür maddi imkana sahib idi.
Xədicə
(ə) müsəlmanlığı qəbul etməzdən əvvəl də insanın dəyər və üstünlüyünü dünya malı,
dünya məqamı, soy-kökü ilə deyil, sahib olduğu gözəl sifətlərlə, insani və əxlaqi
dəyərlərlə ölçürdü. O, Əbu Süfyan, Əbu Jəhl, Üqbə bin əbu Muəyt kimi Məkkənin ən
zəngin, adlı-sanlı şəxsiyyətlərinin evlənmə təklifini rədd etmiş, fəzilət, insanlıq,
doğruluq, sədaqət və başqa əlamətlərə malik olan bir kəs axtarmış və Allah Rəsulunu
tanıyanadək başqa bir kəslə evlənməyə razı olmamışdı.Lakin Rəsuli Əkrəmi tanıdıqdan
sonra onun kasıblığına və yetimliüinə baxmayaraq şəxsən özü ona evlənmək təklifi
etmişdi. Həzrəti Xədicənin başqa xususiyyəti isə olduqca ağıllı və bəsirət sahibi olmaqı idi. Atasını cahiliyyət zamanında
baş vermiş Ficar muharibəsində itirdikdən sonra atasından qalan sərvəti böyük bir
uzaqgörənlik və bəsirət ilə ticarətə sərf etimiş, gündən-günə sərvətini artırmış
və Məkkənin ən zəngin kəsləri sırasına daxil olmuşdu.
Tarix
Həzrəti Xədicənin sərvəti haqqında belə məlumat verir: «Onun ticarət mallarını
80 min dəvə daşıyırdı. 400 xidmətçi onun ticarət və sair işlərini idarə edirdi».
Bu sərvətə malik olan Həzrəti Xədicə (ə) kasıblara kömək etməyi də nəzərdən qaçırmırdı
və bu adətini Rəsulallahla evləndikdən sonra da davam etdirdi.
Bəli
, kiçik miqdar malını itirməklə dünyaları yıxılan və ya başqalarına bir şey verməyə
əli gəlməyən bir çox insanın tam əksinə Həzrəti Xədicə bütün sərvətini Rəsulallahın
ayaqlarına sərmiş və onun uca hədəfi uğrunda təkcə sərvətini yox, canını da həsr
eləmiş və bütün çətinliklərə sevərək qatlanmışdı.
Burada
Həzrəti Xədicənin Muhəmməd (s) ilə evlənmək
hadisəsinə keçməzdən əvvəl xatırlatmaq lazımdır ki, bir çox tədqiqatçı alim və tarixçilərin
yazdığı və müxtəlif dəlillərlə isbatlamağa çalışdığı kimi Həzrəti Xədicə Muhəmməd
(s) dan əvvəl heç kəslə evlənməmişdi. Bəli, Həzrəti Xədicə uzun illər gözləmiş və
Qureyş qəbilələri başçılarının evlənmək təklifini qəbul etməyərək Həzrəti Muhəmməd
(s) kimi mənəvi dəyərlərlə zəngin olan birini axtarmış və onunla qarşılaşdıqda şəxsən
özü evlənmək təklifi etmişdi. Digər tərəfdən Alan Rəsulu da özündən yaşlı olmasına
baxmayaraq Həzrəti Xədicədə gördüyü fəzilət , iffət və insani dəyərlər səbəbinə
onun evlilik təklifinə sevə-sevə müsbət cavab vermiş, onunla evlənmişdi.
Bəzi
qərb yazıçıları İslama və Rəsulallaha qarşı olan düşmənlikləri səbəbi ilə Allah
Rəsulunun (s) həzrəti Xədicə ilə onun var-dövlətini ələ keçirmək üçün evləndiyi
fikrini ortaya atıblar. Halbuki Peyğəmbər (s) ın həyatından az da olsa xəbərdar
olanlar bilirlər ki, Muhəmməd (s) dünya malına
əsla dəyər verməzdi. Digər tərəfdən evlənmə təklifini şəxsən Həzrəti Xədicə etmişdi.
Rəsuli Əkrəm evləndikdən sonra da Həzrəti Xədicəyə göstərdiyi hörmət və məhəbbət
Allah Rəsulunun o xanımla var-dövləti üçün deyil , fəzilət və insani dəyərlər səbəbi
ilə evləndiyinin sübutudur. Bunun daha bariz sübutu isə bu rəftarın, hörmət və məhəbbətin
Həzrəti Xədicənin ölümündən sonra da davam etdiyi faktıdır. Belə ki, hətta bəzi
başqa xanımları bu vəziyyətdən narahat olduqda Rəsulallahın kəskin etirazı ilə qarşılaşmışdılar.
Həzrəti
Xədicə ilə Rəsuli Əkrəmin evlənmək hadisəsinə qayıdaq. Qeyd etdiyimiz kimi, bu iki
böyük şəxsiyyəti bir-birinə yaxınlaşdıran və həyatlarını birləşdirmələrinə vəsilə
olan səbəb əsla maddi deyildi, bütünlüklə mənəvi və ilahi amillərdən qaynaqlanırdı.
İddiamızı sübut etmək üçün bir neçə tarixi dəlil gətiirməklə kifayətlənəcəyik.
1.
Həzrəti
Xədicənin köləsi olan və Həzrəti Muhəmməd (s) ilə ticarət səfərinə çıxan Məysərə
yol əsnasında Qureyş Əmini – Muhəmməd (s) gördüyü kəramətləri və onun haqqında Şam rahiblərindən eşitdiyi
sozləri Xədicəyə söyləyərkən Xədicə belə qarşılıq vermişdi: « Artıq bəsdir
Məysərə! Muhəmmədə qarşı olan marağımı iki qat artırdın. Həyat yoldaşını da apar
və get . Səni azad edirəm. Bundan əlavə sənə 100 dirhəm , iki at və bir qiymətli
libas bağışlayıram». Sonra Xədicə Məysərədən eşitdiklərini ərəb bilicisi Vərəqə
bin Növfələ danışır. Vərəqə bunları eşitdikdə «Bu kəramətlərin sanibi ərəblərin
içindən çıxacaq olan peyğəmbərdir» demişdi.
2. Bir gün
Xədicə (ə) evində oturmuş, cariyə və kölələri ətrafına yığılmışdı. O məclisdə bir yəhudi alimi də iştirak edirdi. Yəhudi
aliminin gözü həmin vaxt Xədicənin evinin
yaxınlığından keçən gəncə – Muhəmmədə sataşır.Yəhudi Məhəmmədi məclisə dəvət edir
və o da dəvəti qəbul edir. Həzrəti Xədicə yəhudiyə deyir: «Əgər onun əmiləri sənin
bu təftişindən xəbərdar olsalar, şübhələnər və mənfi munasibət bəsləyərlər. Çünki
onlar qardaşları oğlu (Muhəmməd) barəsində yəhudilərdən qorxullar». Yəhudi alim
bu sözləri eşitdikdə dedi: «Sən nə danışırsan ?
Muhəmmədə kim zərər verə bilər ? Allah
onu nübuvvətin xətmi və xalqın hidayəti üçün seçib». Xədicə soruşdu: « Onun belə
bir məqama çatacağının dəlili nədir ?» Yəhudi cavab verdi: «Mən axır-zaman peyğəmbərinin
əlamətlərini Tövratda oxumuşam. Onun əlamətlərindən
bəziləri belədir: Onun atası və anası vəfat edər, babası və əmisi onu himayəsi altına
alar. O Qureyşdən bir qadınla evlənər». Sonra üzünü Xədicəyə tutaraq dedi: «Nə xoşbəxtdir
onun həyat yoldaşı olmaq iftixarını əldə edən qadın».
3.Ərəb bilicilərindən
olan Vərəqənin(Xədicənin əmisi) Tövrat və İncil haqqında elmi çox idi. O, dəfələrlə
demişdi: Qüreyşdən bir insan Allah tərəfindən
insanları hidayət etmək üçün vəzifələndiriləcək və Qüreyşin zəngin qadınlarından
biri ilə evlənəcək. Xədicə Qureyşin zəngin qadınlarından olduğu üçün vərəqə vaxtaşırı
ona belə deyirdi: «Gün gələr ki, yer üzünü ən üstün, ən şərəfli insanı ilə evlənərsən.
4.
Bir gecə Xədicə belə bir yuxu gördü: Günəş Məkkə üzərində dövrə vuraraq yavaş-yavaş
aşağı enərək onu evinə girdi. Yuxusunu Vərəqəyə danışdı. Vərəqə də onun yuxusunu
belə yozdu: «Şöhrəti aləmi tutan böyuk bir kəs ilə evlənəcəksən.»
Bütün
bunlar və Allah Rəsulunun fövqəladi şəxsiyyəti, mənəvi fəzilətləri, Həzrəti Xədicənin
uzun illər boyu arzuladığı və o yaşa qədər gözlədiyi yeganə insanı ona tanıtdırmışdı.
Həzrəti Xədicə Həzrəti Muhəmməd (s) ilə evlənmək qərarına gələrək bir vasitə ilə
bu arzusunu ona bildirdi. Rəsuli-Əkrəm də, onda olan dəyərləri, onun fəzilət, iffətini
bildiyi üçün bu işə müsbət cavab verdi.
Ailə
qurmaq məsələsi ortaya çıxdıqda Rəsuli-Əkrəm əmisi Əbu-Talib ilə məsləhətləşir,
sonra isə Qureyş böyüklərinin də iştirak etdiyi məclis təşkil edir. Məclisi Əbu-Talib
Allaha həmd və səna etmək ilə başladı, sonra qardaşı oğlunu təqdim elədi. Sonra
Xədicənin qohumlarından olan Vərəqə bin Novfəl bir xütbə oxuyaraq Həzrəti Muhəmmədin
və onun gövmünün üstünlük və fəzilətini etiraf edib bu evliliyə razı olduqlarını
elan etdi. Nigah əqdi oxundu, mehriyyə olaraq 400 dinar ( başqa rəvayətlərə görə
20 dəvə) təyin edildi. Beləcə izzət, fəzilət və səadət dolu bir həyatın təməli atılmış
oldu.
Bu
mübərək evlilik təqribən 15 il davam etdi. Və Həzrəti Xədicə 65 yaşında ikən şərəf,
izzət və iftixar dolu bir həyatı arxada qoyaraq gözlərini bu dünyaya bağladı. Rəsuli-Əkrəm
(s) Həzrəti Xədicə həyatda olduğu müddətdə başqa biri ilə evlənməmiş, ona olan sonsuz
hörmət və məhəbbətini beləcə ortaya qoymuşdu.
Həzrəti
Xədicə Rəsuli-Əkrəm Peyğəmbərliyə seçildikdə
ilk olaraq iman gətirənlərdən olmuş və beləcə ilk müsəlman qadın olmaq iftixarını
əldə etmişdi. O uca qadın Allah Rəsuluna iman etdikdən sonra daim Peyğəmbərin yanında
olmuş və böyük vəzifəsində var gücü ilə ona kömək etməyə çalışmışdır. Bu yolda bütün
qınamalara, əziyyətlərə, işkəncələrə dözmüş və uzun müddət Məkkədə Həzrəti Əli ilə birlikdə Rəsuləllahın yanında
dayanaraq onunla birlikdə müşriklərin gözü qarşısında Məscidil Həramda namaza durmuş
və bütün küfr və şirk cəbhəsinə qarşı sinə gərmişdilər.
Həzrəti
Xədicənin başqa bir xususiyyəti Allah Rəsulunun mübarək nəslinin ondan davam etməsidir.
Çünki Mariyə xaric – onun oğlu İbrahim kiçik
yaşda vəfat etmişdi – digər xanımlarının heç birinin uşağı olmamışdı.
Bəli
Həzrəti Xədicə Fatimə kimi bir övladı dünyaya gətirmə səadətinə nail olmuş və beləcə
Rəsuləllahın mübarək nəsli ondan davam etmiş, ən əhəmiyyətlisi isə on bir məsum
imamın nənqəsi olmaq şərəfini qazanmışdır. Həzrəti Xədicənin oğlan övladları isə
kiçik yaşda dünyadan köçmüşdülər. Həzrəti Xədicənin övladları olduğu söylənilən
Zeynəb, Ümmü Gülsüm və Rüqəyya adlı qızlar haqqında isə ixtilaf vardır. Bəziləri
onlarında Həzrəti Xədicə və Peyğəmbərin övladları olduğunu söyləmiş, bəziləri isə
Həzrəti Xədicənin əvvəldən başqaları ilə evlədiyini söylədikləri üçün onların Həzrəti Xədicənin əvvəlki
yoldaşlarından olduqlarını və beləcə Muhəmmədin ögey övladları olduğunu söyləyiblər.
Ancaq Həzrəti Xədicə əvvəldən evlənmədiyi üçün ( bunu isbat edəcək) bu fikir yanlışdır.
İsbat
edəcəyimiz kimi bu qızlar Həzrəti Xədicənin bacısı Halənin qızlarıdır. Halə yoldaşının
vəfatından sonra onlarla birlikdə Həzrəti
Xədicənin himayəsi altına girmişdi. Halə də vəfat etdikdə Həzrəti Xədicənin himayəsi altında olan
qızlar Xədicə Həzrəti Rəsulləllahla evləndikdən sonra Rəsuləllahın himayəsi altına
girmişdilər.
Burada
Həzrəti Xədicənin fəzilətlərini daha yaxşı anlaşılması üçün Rəsuləllahın bəzi hədislərini
nəql etmək istəyirik.
Bir
hədisdə Rəsuli Əkrəm belə buyurmuşdur. Xədicə
sənnətin fəzilətli qadınlarındandır.
Həzrəti
Əli (ə) belə deyir :«Rəsulullah (s) bir gün xanımlarının yanında Xədicədən danışaraq
ağladı. Bunu qısqanan Aişə «Bəni Əsədin bu
qırmızı, yaşlı qadının nəyinə ağlayırsan. Allah sənə daha gənc birini nəsib etməyibmi?»
deyə etiraz etdi. Allah Rəsulu çox narahat oldu,və belə buyurdu: «Xeyir Allaha and
olsun ki, Xədicədən xeyirlisini mənə nəsib etməyib. O qorxu və böhran dolu bir zamanda
mənə iman gətirdi və İslam yolunda hər cür fədakarlıüqdan və yardımdan çəkinmədi.»
Rəsuləllah
belə buyurmuşdur: «Allaha and olsun ki, Allah mənə Xədicədən daha yaxşısını nəsib
etməyib. Hər kəs məni inkar etdiyi vaxt o mənə iman etdi. Hamı məni təkzib etdiyi
zaman o məni təsdiq etdi. İnsanlar məni mallarından məhrum buraxdıqları vaxt o sərvəti
ilə mənim köməyimə tələsdi. Allah ondan mənə övlad nəsib etdi (başqalarından yox)»
Bəli
Allah Rəsulu Həzrəti Xədicənin vəfatından sonra heç bir zaman unutmadı. Hətta Xədicənin
dostlarına da fövqəladə dərəcədə hörmət göstərir, onlara hədiyyələr göndərir və
yaxşılıq edirdi.
Xədicəyə
fəzilət və üstünlük olaraq təkcə bu kifayət edər ki, Allah-təala Jəbrail vasitəsi
ilə ona salam göndərirdi.
Bəli
Allah Rəsulunun gözündə uca bir məqam və dəyər sahibi olan və onun ən böyük köməkçilərindən
sayılan bir kəsin ayrılığı və vəfatı da təbiidir ki, onun dərindən yaralanmasına
və üzülməsminə səbəb olacaq. Elə də olmuş vaəə Rəsuləllah (s) Həzrəti Xədicə ilə
birlikdə digər böyük himayəçisi Əbu Talibi də eyni ildə itirdiyi üçün o il Hüzn
ili adlandırılmışdır.
Artıq
iki böyük himayəçi axirət yurduna köçmüş amma hər biri yerinə başqa bir himayəçi
qoymuşdur. Əbu Talib oğlu Əlini və Xədicə qızı Fatiməni. Artıq bu vəzifə onların
çiyinlərinə düşürdü.
Allah
Rəsulu xəstələnib ölüm döşəyinə düşən Həzrəti Xədicənin başı üzərinə gəlib onu belə
mücdələmişdi: «Ey Xədicə, sevin ki, Allah səni İmran qızı Məryəmlə və Fironun zövcəsi
Asiyə ilə bərabər edib.»
Allahın
səlamı , rəhməti və bərəkəti o uca İslam qadınına olsun və bizi onun və qızı Fatimənin,
yoldaşının və övladlarının yolundan ayırmasın. Qiyamət günü şəfaətinə nail eləsin.
Bəli
Həzərəti Xədicə həyatının bütün yönləri ilə, iffəti, həyası, təqva və təmizliyi,
ibadət və itaəti, fədakərlıq və dünyaya meylsizliyi,
yoldaşına olan itaət və təslimiyyəti və Allah yolunda ona yardımı il əvə nəhayət
yetişdirdiyi övladları ilə bizlər üçün böyük örnəkdir.
Həzrəti
Xədicənin fəzilətlərini daha yaxşı anlamaq və həmdə onu ziyarət etmək məqsədi ilə
nəql edilən bu ziyarətnamənin tərcüməsini sizə təqdim edirik.
«Salam olsun
sənə ey möminlərin anası.
Salam olsun sənə ey Rəsulların əfəndisinin zövcəsi.
Salam olsun sənə ey dünya qadınlarının sərvəri
olan Fatimeyi Zəhranın anası.
Salam olsun sənə ey ilk iman edən qadın.
Salam olsun sənə ey malını, sərvətini Seyyidul-Ənbiyanın
yardımında sərf edən, ona əlindən gələn yardımı əsirgəməyən və düşmənlər qarşısında
onu müdafiə edən.
Ey Jəbrailin salam verdiyi və uca Allahdan salam
gətirdiyi xatun.
Allahın verdiyi fəzl və ehsan səbəbi ilə xoş sənin
halına.
Allahın salamı rəhməti və bərəkəti sənin üzərinə
olsun!
Həzrəti Xədicə (ə)